Adam Śmietański (1919–1992) był jednym z najbardziej rozpoznawalnych opolskich fotografów działających po wojnie. Jego twórczość uwarunkowana była przemianami, którym w latach powojennych podlegała w Polsce fotografia, a początkowo także specyficzną historią poznańskiego środowiska fotograficznego, z którym od 1946 roku był związany.

Swoje prace – począwszy od I Wystawy Fotografiki w Opolu w czerwcu 1947 roku – prezentował na licznych wystawach organizowanych przez powstające towarzystwa fotograficzne, między innymi w Opolu, Poznaniu, Wrocławiu, Sopocie, Krakowie, Częstochowie, Gnieźnie, Katowicach, Łodzi i Warszawie, a także poza granicami kraju, między innymi w Bukareszcie, Kopenhadze, Sztokholmie, Nowym Jorku, Pekinie, Lipsku i Londynie. W ciągu piętnastu lat (1952–1967) przygotował dziewięć wystaw indywidualnych, a jego zdjęcia ilustrowały dziesiątki wydawnictw i kart pocztowych, były publikowane w licznych gazetach i czasopismach.

Urodził się 9 grudnia 1919 roku w Podhajcach w województwie tarnopolskim. Był pierwszym dzieckiem Michała i Rozalii z domu Nowakowskiej. Wkrótce po jego narodzinach rodzice przenieśli się do pobliskich Brzeżan. Tam w 1924 roku na świat przyszła jego siostra Sabina, a później bracia: w 1926 roku – Wacław, a w 1930 roku – Jerzy.

W Brzeżanach siedmioletni Adam rozpoczął naukę w szkole powszechnej, a następnie przez trzy lata kontynuował ją w szkole zawodowej. Według relacji rodzinnych fotografią zainteresował się w wieku szesnastu lat. W 1935 roku rozpoczął czteroletnią praktykę w atelier fotograficznym Jakuba Korna w Brzeżanach. Interesowała go wówczas przede wszystkim tzw. fotografia ojczysta, czytał prace Jana Bułhaka. 

Małżeństwo Rozalii i Michała Śmietańskich okazało się nietrwałe. W drugiej połowie lat 30. XX wieku Rozalia zdecydowała się wraz z dziećmi i swoimi rodzicami wyjechać z Brzeżan. Przeprowadziła się do Zajezierza, niedaleko Inowrocławia. W czasie wojny, pod koniec 1939 roku, rodzina trafiła do obozu w Gniewkowie, a następnie w Chełmie. Stamtąd wyjechała do pracy w majątku hrabiego Andrzeja Potockiego w Bończy.

W 1940 roku Adam Śmietański opuścił bliskich i wyjechał do Lublina, gdzie rozpoczął pracę w zakładzie fotograficznym Władysława Matysiaka „Foto Orchidea”. Przebywał tam do listopada 1942 roku, początkowo na stanowisku laboranta, a następnie retuszera i fotografa. Nabyte wówczas umiejętności przygotowały go do zawodu, czego potwierdzeniem był zdany 5 listopada 1943 roku we Lwowie egzamin czeladniczy. Podobno za namową jednego z wujów wrócił do Brzeżan, gdzie w marcu 1943 roku otworzył własny zakład fotograficzny „Foto-Wrzos”. Zamieszkał w wynajętym mieszkaniu z młodszym bratem Jerzym, którym się opiekował i który pomagał mu w zakładzie. W 1944 roku rozpoczął pracę jako fotograf w Myśliwskim Batalionie NKWD. Z powodu braku dokumentów źródłowych nie wiemy nic dokładniejszego na temat tego okresu jego życia czy funkcjonowania zakładu. 

Sytuacja po zakończeniu wojny i podjęte wówczas decyzje polityczne spowodowały, że w 1945 roku Śmietański spakował swój sprzęt fotograficzny i po uzyskaniu stosownej zgody z piętnastoletnim bratem Jerzym, wraz z falą przesiedleńców z Brzeżan, przyjechał na tzw. Ziemie Odzyskane. Przez kilka tygodni przebywał w Gliwicach, a następnie we wrześniu 1945 roku osiadł w Opolu.

„Adama Śmietańskiego poznałem w 1945 r. – wspominał Ryszard Hajduk w przedmowie do jednego z katalogów wystawy. – Pamiętam, jak krążył po Opolu w swej kusej marynareczce, w wysokich oficerskich butach, z zawieszoną na szyi nieodłączną «Leicą» i utrwalał na fotograficznej błonie oblicze zniszczonego miasta”. Rzeczywiście, już po przyjeździe Śmietański – inspirowany też dostosowanym do bieżącej sytuacji geopolitycznej Bułhakowskim programem fotografii ojczystej – zajął się dokumentacją zrujnowanego Opola. Obok niego zdjęcia zniszczonego miasta wykonywali wówczas Stanisław Bober i Leonard Olejnik. Owa działalność opolskich fotografów doskonale wpisywała się też w jedną z najważniejszych dyrektyw ówczesnej polityki, opierającą się na ukazywaniu Ziem Odzyskanych oraz dążeniu do ich pełnej integracji z resztą kraju.

W spisie powstałych w 1945 roku w Opolu przedsiębiorstw pod datą 13 września zarejestrowano zakład fotograficzny Adama Śmietańskiego. Podana lokalizacja to Rynek 3 – parter. Dwa miesiące później zakład mieścił się już przy ulicy Krakowskiej 30a, gdzie odtąd funkcjonował na stałe. „Foto-Wrzos” kilka razy zmieniał swoją formę prawną. Funkcjonował przemiennie jako działalność jednoosobowa Śmietańskiego oraz jako spółka. Jego wspólniczką była Janina Zardzewiały. Przez wiele lat, podczas gdy Śmietański koncentrował się na pracy artystycznej oraz licznych zleceniach wydawniczych – firmując jedynie zakład swoim nazwiskiem – to ona faktycznie go prowadziła.

W 1946 roku Śmietański został członkiem Stowarzyszenia Miłośników Fotografii w Poznaniu (działał tam między innymi w sekcji techniczno-estetycznej, zwanej od 1948 roku artystyczną, obejmującej „najbardziej czynnych i zaawansowanych członków Towarzystwa”), a później poznańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Fotograficznego. Należy podkreślić, że co prawda w proces odbudowy życia fotograficznego było zaangażowanych wiele lokalnych środowisk oraz instytucji, to jednak podstawową rolę w pierwszych latach powojennych odegrało środowisko poznańskie. To w Poznaniu w 1945 roku powstała pierwsza organizacja fotograficzna, w 1946 roku zaczął ukazywać się miesięcznik „Świat Fotografii”, będący przez lata (do likwidacji w 1952 roku) jedynym ogólnopolskim czasopismem poświęconym fotografii artystycznej, a w kwietniu 1947 roku w trakcie Międzynarodowych Targów zorganizowano I Wystawę Fotografii Artystycznej (Opole reprezentowali wówczas Stanisław Bober i Marian Kornicki). Tradycje, jak również dorobek poznańskiego środowiska – zapewne i jego „orientacja” piktorialna, której Śmietański był wyrazicielem w pierwszych latach swej twórczości – a być może też względy osobiste były powodem udziału Śmietańskiego w jego pracach. Miał nawet zamiar zamieszkać w stolicy Wielkopolski, a jego dwie pierwsze indywidualne wystawy w 1952 i 1955 roku miały swoją odsłonę właśnie w Poznaniu. Ostatecznie, z nieznanych nam dziś powodów, myśl tę porzucił i na stałe pozostał w Opolu.

Równolegle z działalnością w poznańskich strukturach zaangażował się w proces tworzenia zorganizowanego ruchu fotograficznego w powojennym Opolu. Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Miłośników Fotografiki. Obok niego opolskie struktury tworzyli: Stanisław Bober, Eugeniusz Nagietowicz, Leonard Olejnik i Marian Kornicki. „W Opolu zawiązało się Stowarzyszenie Miłośników Fotografiki – donosił w 1948 roku „Świat Fotografii”, nie wymieniając jednak Śmietańskiego – przewodniczącym jest p. Leonard Olejnik, członkami Zarządu art. mal. Stanisław Bober i mgr Marian Kornicki”. Stowarzyszenie na początku swego funkcjonowania napotykało wiele trudności. Brakowało sali spotkań, pracowni, a przede wszystkim sprzętu i materiałów fotograficznych. Sytuacja poprawiła się trochę wraz z otwarciem przez Eugeniusza Nagietowicza przy ulicy Gosławickiej (obecnie Edmunda Osmańczyka) sklepu z artykułami fotograficznymi. Mimo tych przeciwności starano się organizować spotkania, wykłady oraz szkolenia z zakresu fotografii.

Pierwszym poważnym przedsięwzięciem nowo powstałego stowarzyszenia była organizacja I Wystawy Fotografiki w Opolu w czerwcu 1947 roku. Była to też prawdopodobnie pierwsza wystawa, w której udział brał Adam Śmietański. Prezentowana w salach opolskiego ratusza wystawa stanowiła istotną część obchodzonych wtedy Dni Kultury i Sztuki. „Wystawa fotografiki […] – czytamy w «Nowinach Opolskich» – chce zwiedzającym zobrazować różne dziedziny sztuki fotograficznej oraz pokazać bogactwo i różnorodność tematyki […]. Z uznaniem należy podkreślić, że pierwsza próba inicjatorów wystawy osiągnęła całkowicie zamierzony cel. Wśród eksponatów znajdujemy szereg przepięknych zdjęć w technice bromowej naszej Ziemi Opolskiej i miasta Opola […]”. Na wystawie pokazano w sumie 101 prac autorstwa: Stanisława Bobera, Witolda Czerkawskiego, Mirosława Holka, Mariana Kornickiego, Władysława Manduka, Eugeniusza Nagietowicza, Elżbiety Nagietowicz, Leonarda Olejnika oraz Adama Śmietańskiego.

Druga ekspozycja prezentująca dorobek opolskich fotografów została zorganizowana w ramach wystawy „Opole 1945–1948” niespełna rok później (od 31 marca do 30 kwietnia 1948 roku). Pokazano wówczas 80 prac o tematyce związanej z Opolem i Opolszczyzną, których autorami byli – obok Śmietańskiego – także: Stanisław Bober, Leonard Olejnik, Mirosław Holek, Stanisław Hołubowicz, Janina i Marian Korniccy, J. Komarski, Władysław Manduk oraz Elżbieta i Eugeniusz Nagietowiczowie.

W kwietniu 1948 roku w Domu Pocztowca w Poznaniu zorganizowano II Ogólnopolską Wystawę Fotografiki. Była to pierwsza ogólnopolska wystawa, w której Śmietański uczestniczył. Wśród prezentowanych wówczas 196 prac znajdowały się fotografie kilku opolan. „Stowarzyszenie wzięło udział w II Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki w Poznaniu – informowano czytelników na łamach «Świata Fotografii». – Ilość wystawionych eksponatów: 10 (mgr Olejnik, St. Bober, mgr Kornicki, inż. Manduk, A. Śmietański, Nagietowicz). Pod względem ilości autorów, których prace jury wystawy zakwalifikowało – Opole stoi na równorzędnym miejscu z miastami mającymi za sobą duże tradycje na polu fotografii. Jest to sukces niemały, jeśli weźmie się pod uwagę wysoki poziom wystawy”. Śmietański prezentował wówczas dwie prace – Zaułek oraz Bramę Grodzką, pełne nastroju, osnute lekką mgiełką, utrzymane w stylistyce piktorialnej, a wykonane w technice bromu.

Kolejne wystawy we Wrocławiu i Sopocie w 1948 roku przyniosły mu pierwsze dowody uznania. Na I Wystawie Fotografiki w czerwcu tego roku we Wrocławiu zaprezentował dziewięć prac w technice bromu: Szyny, Ręce, Kanał Odry. Opole, Kościół N.M.P. Opole, W ogrójcu, Opole. Ratusz, Kaplica Aleksa, Opole. Zaułek i Pod latarnią. Spośród wymienionych uznanie komisji zdobyło zdjęcie pt. Szyny, zwracające uwagę również na następnej wystawie, tj. Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii Artystycznej i Amatorskiej w Sopocie, zorganizowanej w czerwcu 1948 roku w ramach Wystawy Sztuk Plastycznych. 

Nieco wcześniej, bo na początku 1947 roku, w Warszawie został zalegalizowany Polski Związek Artystów Fotografików (ZPAF). Kilka miesięcy później Zarząd Związku pod przewodnictwem Jana Bułhaka zwołał zebranie czołowych fotografów z terenu całego kraju. Na zebraniu tym omówiono koncepcję utworzenia Polskiego Towarzystwa Fotograficznego (PTF), mającego za zadanie zjednoczyć cały amatorski ruch fotograficzny. Statut nowego towarzystwa został zatwierdzony 23 kwietnia 1948 roku, a wraz z nim rozpoczęła się reorganizacja istniejących stowarzyszeń, towarzystw i kółek, które stały się teraz oddziałami PTF. Proces przekształcania Stowarzyszenia Miłośników Fotografiki w Opolu rozpoczął się we wrześniu 1948 roku, a zakończył się w styczniu roku następnego. Początkowo Adam Śmietański pełnił w nim funkcję skarbnika. Leonard Olejnik został prezesem, Stanisław Bober – wiceprezesem, a Mirosław Holek – sekretarzem. Siedzibą oddziału był lokal przy ulicy Kołłątaja 16. W marcu 1950 roku zmienił się skład Zarządu. Olejnik pozostał prezesem, natomiast funkcję wiceprezesa objął Śmietański. Sekretarzem został Bogumił Koczyński, a skarbnikiem – Ryszard Sebera. W latach 50. XX wieku liczba członków opolskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Fotograficznego wynosiła około trzydziestu osób.

Utworzenie Polskiego Towarzystwa Fotograficznego spowodowało, że organizowane w Poznaniu ogólnopolskie wystawy odbywały się już pod jego szyldem. I Ogólnopolska Wystawa Fotografiki PTF w 1949 roku została zaprezentowana w Muzeum Wielkopolskim, a następnie pokazywana była w Lublinie i Toruniu. Wśród 126 prac znalazło się też zdjęcie Śmietańskiego zatytułowane Ulica, wykonane – podobnie jak większość jego prac – w technice bromu.

Rok 1949 był intensywny w twórczości Śmietańskiego. Swoje zdjęcia prezentował między innymi w Sopocie, Wrocławiu, Częstochowie, Opolu i Gnieźnie, otrzymując nagrody i wyróżnienia. W tym czasie związał się też na krótko z „Trybuną Robotniczą”, dla której pracował w latach 1949–1950 jako fotoreporter.

W 1950 roku uczestniczył w co najmniej czterech wystawach: w II Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki PTF we Wrocławiu, Wystawie Fotografiki PTF w Krakowie, I Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki w Katowicach oraz IV Gnieźnieńskiej Wystawie Fotografiki „Świat Pracy”, na dwóch ostatnich otrzymując wyróżnienia. W ciągu kolejnych dwudziestu lat brał udział w kilkudziesięciu wystawach organizowanych przez Polskie Towarzystwo Fotograficzne, Polski Związek Fotografików, a później ZPAF, jak również – na mniejszą skalę – w wystawach zagranicznych.

W kwietniu 1951 roku opolski oddział Polskiego Towarzystwa Fotograficznego był organizatorem oraz projektodawcą IV Opolskiej Wystawy Fotografiki „Polska w planie sześcioletnim”. Na wystawie, prezentowanej w opolskim muzeum, zgromadzono 121 prac, wśród nich trzy prace Śmietańskiego, znane już z wcześniejszych wystaw (Przy piecu, Hasło dnia, Racjonalizator i przodownik), będące wyrazem realizowania sugerowanej przez władze tematyki. Opolskich fotografików reprezentowali ponadto: Stanisław Bober, Mirosław Holek, Andrzej Koczyński, Leonard Olejnik i Ryszard Sebera. W następnych miesiącach tego samego roku Śmietański brał udział w wystawach organizowanych w Częstochowie (nagroda za pracę Naprzód), Krakowie, Katowicach oraz Grodzisku Mazowieckim, a w listopadzie otrzymał wyróżnienie w konkursie Ministerstwa Kolei Biura Turystyki „Poznaj swój kraj”. Dodatkowe zajęcia Śmietańskiego w tym czasie to praca w Izbie Rzemieślniczej w Opolu, a od 1951 roku – funkcja wiceprezesa zarządu Zakładu Doskonalenia Rzemiosła w Opolu.

W maju 1951 roku Śmietański został przyjęty do Polskiego Związku Fotografików. Jego członkami wprowadzającymi byli Fortunata i Zygmunt Obrąpalscy, a sam zainteresowany jako „najbardziej umiłowane tematy i rodzaj uprawianej techniki fotogr[aficznej]” podał fotografię krajoznawczą w technice bromu. Wcześniej, bo w kwietniu tego samego roku, członkiem Związku został Leonard Olejnik, a Stanisław Bober – w październiku 1952 roku.

Pierwsza indywidualna wystawa prac Śmietańskiego odbyła się w listopadzie 1952 roku w Poznaniu. Pozostałe wystawy, w których brał udział w latach 1952–1955, to między innymi: Realizm Socjalistyczny w Fotografii w Poznaniu (otrzymał tam wyróżnienie za pracę pt. Patyna wieków), II, III, IV i V Ogólnopolska Wystawa Fotografiki w Warszawie, V i VI Gnieźnieńska Wystawa Fotografiki, IV Doroczna Ogólnopolska Wystawa Amatorskiej Fotografii Artystycznej w Łodzi, a także zagraniczne wystawy organizowane w Nowym Jorku, Kopenhadze i Sztokholmie.

Druga indywidualna wystawa prac Śmietańskiego miała swoją odsłonę wiosną 1955 roku w salonie wystawowym Polskiego Towarzystwa Fotograficznego w Poznaniu. Organizatorami były Związek Polskich Artystów Fotografików w Warszawie oraz Polskie Towarzystwo Fotograficzne w Poznaniu. Otwarcie wystawy odbyło się 23 kwietnia, Śmietański zaprezentował na niej pięćdziesiąt osiem prac.

W 1956 roku wziął udział w VI Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki w Warszawie, na której pokazywał dwie prace, jakże różne od dotychczasowych: Ślimak i Skoda oraz Śmiercionośne iskry. Te same fotografie były prezentowane pół roku później na wystawie polskiej fotografii w Lipsku.

W czerwcu 1957 roku po raz pierwszy odbyły się Dni Opola. Jednym z punktów programu była – zorganizowana w sali Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego przy ulicy Krakowskiej 15 – wystawa fotografii Adama Śmietańskiego; oprócz tego w biurowcu przy placu Wolności zaprezentowano wystawę „Opolszczyzna w fotografii”, której organizatorami były opolski oddział Polskiego Towarzystwa Fotograficznego i Związku Polskich Artystów Fotografików.

W drugiej połowie lat 50. XX wieku Śmietański zaczął sporo podróżować. Efekty tych wędrówek uwieczniał na fotograficznej kliszy, co zaowocowało dwiema indywidualnymi wystawami (III i IV) zorganizowanymi w Opolu: „Dania – Norwegia – Węgry” w 1958 roku (w klubie MPiK) oraz „Grecja” w 1959 roku (w salach CBWA), na którą złożyło się pięćdziesiąt jeden fotografii. Prócz tego brał udział w VIII Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki w Warszawie, V Okręgowej Wystawie Fotografiki delegatury katowickiej ZPAF w Katowicach, a także prezentował swe prace w Londynie i Krakowie.

W 1958 roku otrzymał prestiżowy wówczas tytuł członka Międzynarodowej Organizacji Fotografii Artystycznej FIAP, zrzeszającej stowarzyszenia fotograficzne działające na całym świecie, a w następnym roku na mocy uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) w Opolu za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie fotografii” otrzymał wojewódzką nagrodę artystyczną. „To ciekawy artysta fotografik – uzasadniano decyzję WRN na łamach «Trybuny Opolskiej» – o niezwykłej wrażliwości i płodności twórczej. Jego zdjęcia, odznaczające się oryginalnym stylem, efektowną kompozycją oraz bardzo precyzyjną techniką bromową, znajdują już dziś uznanie nie tylko w kraju, ale i szeroko poza jego granicami. Niemieckie czasopismo «Die Fotografie» pisało: «Śmietański to wielki malarz światłem i cieniem»”. W dalszej części wymieniano listę wystaw, w których brał udział, oraz podkreślano jego uczestnictwo w licznych przedsięwzięciach wydawniczych. „Z publikacji wymienić można choćby serię pięknych pocztówek o tematyce opolskiej, album fotograficzny Opole, dwa zestawy zdjęć w «Pamiętnikach Opolan», fotograficzną ilustrację książki Jerzego Grygolunasa Polowanie na słońce, fotograficzną ilustrację szeregu mniejszych wydawnictw opolskich i krajowych”.

Lata 60. XX wieku to także intensywny okres w twórczości Śmietańskiego. Rozpoczęła go w 1960 roku piąta z kolei wystawa indywidualna w Opolu pt. „Italia”, w dalszym ciągu brał udział w wystawach ZPAF, a w 1961 roku wspólnie ze Stanisławem Boberem i Leonardem Olejnikiem przygotował wystawę fotografii w Opolu. Rok później wziął udział w wystawie fotografii krajoznawczej „Pieśń o ziemi naszej”, a także w zorganizowanej w ramach Dni Opola ekspozycji „Opolszczyzna 1945–1962”.

Na szóstej z kolei indywidualnej wystawie w salach Biura Wystaw Artystycznych (BWA) prezentował opolskiej publiczności efekty swej pracy podczas podróży, którą odbył na początku 1962 roku. Odwiedził wówczas Francję, Hiszpanię, Maroko oraz Wyspy Kanaryjskie. Przygotowana wiosną 1963 roku ekspozycja zatytułowana „W drodze do Afryki” zawierała pięćdziesiąt prac.

Kilka miesięcy później w Muzeum Historii Polskiego Ruchu Rewolucyjnego w Warszawie otwarto wystawę „Polska Ludowa w fotografii artystycznej”. Wystawa obejmowała „zdjęcia fotografików, członków ZPAF, przedstawiające kolejno zniszczenia wojenne, odbudowę i obecną rozbudowę Polski w wielu dziedzinach – w przemyśle, szkolnictwie, służbie zdrowia, rolnictwie i kulturze”. Śmietański prezentował tam sześć fotografii: Widok ogólny cementowni. Opole, Hodowla kur, W przedszkolu plastycznym, Występy zespołu „Śląsk” na Górze św. Anny, Pod bramką i Poranek w kanale gliwickim.

W 1964 i 1965 roku nie odnotowano żadnych istotnych wystaw, w których brałby udział Śmietański. Nie oznacza to jednak, że przerwał pracę. Owocem dwuletnich przygotowań były aż dwie wystawy indywidualne zorganizowane w Opolu w 1966 roku. W styczniu w salach BWA prezentowano 80 jego prac na siódmej z kolei wystawie. Tym razem źródłem inspiracji były fotografie wykonane w Opolu i okolicach, a wystawę zatytułowano „Opolszczyzna w fotografice”. „VII wystawa Adama Śmietańskiego – pisał w jej katalogu Łazarz Brand – w jubileuszowym 20 roku powrotu Ziemi Opolskiej do Macierzy jest z całą pewnością pełnym potwierdzeniem tezy, że artysta zawarł w fotogramach swoje głębokie przywiązanie do Śląska Opolskiego. […] W 80 fotogramach zawarta jest cała treść epoki, w której żyjemy. Jest to jednocześnie spojrzenie artysty i sprawdzian autentyczności wielkich przeobrażeń w naszym województwie”. W czerwcu 1966 roku w ramach IV Wiosny Opolskiej zorganizowano – wzorem lat poprzednich – wystawę fotograficzną. W zorganizowanym wówczas konkursie pierwszą nagrodę otrzymał Śmietański. Prace, które zdobyły uznanie, pochodziły z jego podróży na Bliski Wschód (między innymi Portowe światła, Uśmiech, Samotny). Dwa lata później w ramach V Wiosny Opolskiej odebrał drugą nagrodę ex aequo z Janem Berdakiem.

Jesienią 1966 roku w Klubie Związków Twórczych odbyła się ósma indywidualna wystawa Śmietańskiego będąca reportażem z jego wyprawy do Włoch pt. „Monte Cassino”. Natomiast ostatnia, dziewiąta indywidualna wystawa „W krainie proroka” została zaprezentowana publiczności w grudniu 1967 roku w BWA w Opolu. 

W kwietniu 1968 roku na łamach czasopisma „Fotografia” zwracano uwagę na opolską wystawę Stanisława Bobera i Adama Śmietańskiego. Ten pierwszy prezentował opolskiej publiczności prace pod wspólnym tytułem „Migawki opolskie”, natomiast Śmietański – „Migawki z zagranicy”.

W lipcu 1969 roku we Wrocławiu zorganizowano wystawę „25 lat Polski Ludowej w fotografii artystycznej”. „Inicjatywa urządzenia tej wystawy – pisał Henryk Derczyński na łamach «Fotografii» – wyszła równolegle ze strony Muzeum Śląskiego i Związku Polskich Artystów Fotografików. […] Wystawa, oparta tematycznie o realia Polski Ludowej w ubiegłym ćwierćwieczu, nie może w pełni ukazać dróg twórczości polskich fotografików w tym okresie i nie stawia sobie takich założeń. Ograniczona do liczby 200 fotogramów, nawet w tematyce posługuje się tylko wyborem. Niemniej organizatorom chodziło o przedstawienie w obrazach fotograficznych tego, co stanowiło główny nurt naszego dobrobytu i dalszego kształtowania naszego ustroju i naszej rangi w świecie. W tym zakresie wystawa zbliża się swym charakterem do wielkiego reportażu. Kształtując oblicze wystawy, Jury wybierało głównie te prace, które nie tylko tematycznie, ale i pod względem formalnym odpowiadają aktualnym wymogom sztuki fotograficznej – stąd przewaga fotogramów z ostatnich lat. Prace, nadesłane na wystawę przez ok. 70 fotografików z całej Polski, uzupełniono w niewielkiej liczbie pracami znajdującymi się w zbiorach gabinetu fotografiki Muzeum Śląskiego. Są to głównie zdjęcia z lat czterdziestych, które zaznaczają punkty wyjściowe naszego dorobku”. Jedną z tych fotografii była praca Śmietańskiego Podróż do Opola 1945 znajdująca się w zbiorach wrocławskiego muzeum. Drugą z prezentowanych na wystawie prac było zdjęcie Zakłady Azotowe. Wystawa od lipca prezentowana była we Wrocławiu, natomiast od września pokazywano ją w Warszawie pod nieco zmienionym tytułem.

Jedna z ostatnich wystaw, w której brał udział Śmietański, odbyła się w styczniu 1970 roku w Opolu w Klubie Związków Twórczych. Prezentowano wówczas prace Stanisława Bobera, Leonarda Olejnika i Adama Śmietańskiego. „Przede wszystkim starałem się zawsze – wspominał ten ostatni – w ukazywanym temacie wyjść poza ramy przyjętych konwencji, dokumentalności i sztywności formalnej. Temat uchwycić i pokazać w najciekawszym ujęciu, wydobyć maksimum właściwego nastroju”. Wystawa prezentowała w przeważającej części znane już szerszej publiczności prace wykonane w Opolu w latach 50. XX wieku.

Pod koniec lat 60. XX wieku Śmietański planował przygotowanie dziesiątej, jubileuszowej wystawy indywidualnej. Jak pisała na łamach „Trybuny Opolskiej” Romana Konieczna, zamierzał przewędrować wzdłuż i wszerz Polskę, by zgromadzić do niej niezbędny materiał. Podobno na jakiś czas miał już dość wyjazdów zagranicznych. „Poza tym jest smakoszem – dodawała – a nigdzie nie można tak smacznie zjeść jak w Polsce. Trudno mu też rozstać się na dłuższy czas z parą dorodnych bernardynów, Witą i Gromem, stróżującymi wiernie wokół małego, jednorodzinnego domku swego pana na przedmieściu Opola”. Ze względu na postępującą chorobę alkoholową nigdy nie zrealizował tego pomysłu, a kilka lat później wycofał się całkowicie z działalności fotograficznej. W 1977 roku trafił do Domu Pomocy Społecznej w Klisinie, gdzie 7 grudnia 1992 roku zmarł. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Opolu Półwsi.

oprac. Bogna Szafraniec